Η διαταραχή ελλειμματικής προσοχής/ υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ) αποτελεί μία από τις πιο συχνές νευρολογικές – αναπτυξιακές διαταραχές. Εμφανίζεται σε ποσοστό 3-7% στα παιδιά σχολικής ηλικίας και σε ποσοστό 4% στους ενήλικες. Η αναλογία αγοριών/ κοριτσιών με διάγνωση ΔΕΠΥ είναι 4:1 στο γενικό πληθυσμό.

Τα διαγνωστικά κριτήρια είναι κατανεμημένα σε δύο τομείς, σύμφωνα με το DSM-V (Μάιος, 2013): στον τομέα της έλλειψης προσοχής και στον τομέα της υπερκινητικότητας/ παρορμητικότητας.

Έλλειψη προσοχής

 Αδυναμία προσήλωσης σε λεπτομέρειες, λάθη απροσεξίας στο σχολείο, στην εργασία ή σε άλλες δραστηριότητες

Δυσκολία διατήρησης της προσοχής σε εργασίες ή δραστηριότητες παιχνιδιού

Φαινομενική απουσία ακοής, όταν του απευθύνουν το λόγο

Αδυναμία τήρησης οδηγιών μέχρι τέλους

Αδυναμία ολοκλήρωσης σχολικών εργασιών, οικιακών εργασιών ή εργασιακών καθηκόντων λόγω αδυναμίας να κατανοήσει τις οδηγίες

Δυσκολία οργάνωσης εργασιών και δραστηριοτήτων

Αποφυγή ή εκδήλωση αποφυγής/ αποστροφής προς εργασίες που απαιτούν διαρκή προσήλωση

Απώλεια απαραίτητων αντικειμένων για την ολοκλήρωση εργασιών ή δραστηριοτήτων

Απόσπαση προσοχής από άσχετα εξωτερικά ερεθίσματα

Απώλεια μνήμης κατά τη διάρκεια καθημερινών δραστηριοτήτων

Υπερκινητικότητα

 Νευρικές κινήσεις χεριών ή ποδιών/ στριφογύρισμα στο κάθισμα.

Αδυναμία παραμονής σε καθιστή θέση ακόμα κι αν επιβάλλεται από το πλαίσιο π.χ. σχολική τάξη

Υπερβολικό τρέξιμο ή σκαρφάλωμα σε περιστάσεις όπου δεν αρμόζουν τέτοιες συμπεριφορές

Δυσκολία ενασχόλησης με ήρεμο τρόπο με ένα παιχνίδι ή δραστηριότητα

Διαρκής εγρήγορση – μόνιμη κίνηση

Ακατάπαυστη/ υπερβολική φλυαρία

Παρορμητικότητα

 Άκριτη ανταπόκριση σε ερωτήσεις, προτού ολοκληρωθούν

Δυσκολία αναμονής – παραμονής σε σειρά προτεραιότητας

Συχνή παρέμβαση (π.χ. σε παιχνίδια) – διακοπή της ροής του λόγου των άλλων

Συνέπειες της ΔΕΠΥ σε παιδιά και εφήβους που δεν λαμβάνουν θεραπεία

 Επιδράσεις στη σχολική ζωή

 Προβλήματα συμπεριφοράς στο σχολικό πλαίσιο με αρκετές αρνητικές συνέπειες.

Επιδράσεις στην οικογενειακή ζωή και στη λειτουργικότητα της οικογένειας

Πείσμα, απείθεια, ανυπακοή, ξεσπάσματα θυμού, λεκτική επιθετικότητα

Δυσμενής αντίκτυπος στις αδελφικές σχέσεις.                                                                                                                           

Επιβάρυνση ψυχικής και σωματικής υγείας των γονέων.                                                                                       

Επιπτώσεις στις σχέσεις με συνομηλίκους/κοινωνικές σχέσεις.                                                                                     

Δυσκολία στην ανάπτυξη και διατήρηση φιλικών σχέσεων.

Αδυναμία αντίληψης μη λεκτικής επικοινωνίας

Κοινωνικός αποκλεισμός και «στιγματισμός» από την ομάδα των συνομηλίκων

Οικονομικές επιπτώσεις στην οικογένεια

Επιδράσεις στην αυτοεκτίμηση – υγεία

Πολύ χαμηλή αυτο-εκτίμηση

Επιπτώσεις στη υγεία και την ασφάλεια

Υψηλά ποσοστά τυχαίων τραυματισμών και τροχαίων ατυχημάτων/ «τυχαίων» δηλητηριάσεων

Επιρρεπείς σε ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες και σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα κατά την εφηβεία

Σημαντικά αυξημένη επιρρέπεια σε κατάχρηση παράνομων ουσιών/ αλκοόλ και κάπνισμα πριν την ενηλικίωση

ΠΑΡΕΜΒΑΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ

Τα παρεμβατικά προγράμματα κρίνονται απαραίτητα στα παιδιά ή ενήλικες με διαταραχή ελλειμματικής προσοχής/ υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ), για την αποφυγή όλων των δυσμενών επιδράσεων που προαναφέρθηκαν. Τα προγράμματα εστιάζονται σε μία ολιστική προσέγγιση κάθε μεμονωμένης περίπτωσης που περιλαμβάνει την ψυχοεκπαιδευτική αξιολόγηση, τον εντοπισμό των ιδιαίτερων αναγκών του ατόμου, την εντατική και εξατομικευμένη θεραπευτική και εκπαιδευτική του παρέμβαση, την τροποποίηση της συμπεριφοράς καθώς και την ψυχοεκπαίδευση γονέων και εκπαιδευτικών. Οι θεραπευτικές παρεμβάσεις σχεδιάζονται με βάση τις αρχές της Θετικής Ψυχολογίας, η οποία εστιάζει στην ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών μέσα από τη βελτίωση της λειτουργικότητάς τους, της επάρκειας, και της γενικότερης ψυχικής και πνευματικής τους υγείας.